Χρήστος Χαρπαντίδης: «Οι σημαντικές κατακτήσεις βασίζονται στην καινοτομία και γίνονται συλλογικά»

Συνέντευξη στον Βαγγέλη Φακατσέλη για το Top Gear (αναδημοσίευση) 

Πώς μια καπνοβιομηχανία μετατρέπεται σε εταιρεία τεχνολογίας, τοποθετώντας τη βιωσιμότητα στον πυρήνα της λειτουργίας της; Και πόσο πιθανό είναι ο επικεφαλής της να είναι ένας manager προστιτός, με χιούμορ και ενδιαφέρον για τα αυτοκίνητα;

Λίγες ημέρες μετά την ολοκλήρωση της 86ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, ο Χρήστος Χαρπαντίδης βρίσκεται -για χάρη του Top Gear- πίσω από το τιμόνι της i-Pace οδηγώντας στις ατελείωτες στροφές της ειδικής διαδρομής του Χολομώντα. Μερικές ώρες και 200 χιλιόμετρα αργότερα διαπιστώνουμε πως ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Παπαστράτος δεν είναι ένας συνηθισμένος CEO.

Χρήστο, αρχικά, έχεις προηγούμενη εμπειρία οδήγησης αμιγώς ηλεκτρικού αυτοκινήτου;

Ναι, μοιραζόμασταν για ένα μικρό διάστημα, με τη σύζυγό μου, μία αμιγώς ηλεκτρική Mercedes.

Οι εντυπώσεις που σου άφησε ήταν θετικές;

Ακούω και διαβάζω διάφορα. Προσωπικά, οι εμπειρίες μου είναι μόνο θετικές με τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Έχω συγκεκριμένες απαιτήσεις από ένα αυτοκίνητο, χωρίς κάποιες ιδιαιτερότητες στις ανάγκες μου, οπότε και μόνο η ευκολία του ηλεκτρικού, με την έννοια της απουσίας θορύβου, την άνεση στην οδήγηση και τον ξεκούραστο τρόπο που μπορείς να οδηγείς χωρίς αλλαγές ταχυτήτων, προσωπικά με βολεύει πάρα πολύ. Εντάξει, τώρα αν πρέπει να συζητήσουμε για την αυτονομία, είναι δεδομένη η πρόκληση.

Είναι αλήθεια. Η αυτονομία, μαζί με τις υψηλές τιμές, είναι οι μεγαλύτεροι ανασταλτικοί παράγοντες στην αγορά ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου.

Είναι το ίδιο όπως με κάθε μεγάλη καινοτομία που άλλαξε τη ζωή μας. Για παράδειγμα στα κινητά τηλέφωνα, όπου στην αρχή είχαμε διάφορες δυσκολίες, όπως το μέγεθος και η εμβέλεια, οι προκλήσεις ήταν πολύ μεγάλες. Κάναμε υπομονή, προσαρμοστήκαμε, και σιγά σιγά με τη βελτίωση της τεχνολογίας, ήρθε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αυτό συνέβη και στη δική μας αγορά. Οι πρώτες εκδόσεις των εναλλακτικών καπνικών προϊόντων, με πρώτο στην αγορά το IQOS, βελτιώθηκαν αρκετές φορές. Αλλά με σημείο αναφοράς την επιστημονική έρευνα και τη συνεχή επένδυση στην καινοτομία και την τεχνολογία, έχουμε, πλέον, εξαιρετικά αποτελέσματα.

Η Ευρώπη οραματίζεται μια κοινωνία χωρίς συμβατικά αυτοκίνητα και εσείς ως εταιρεία, μια κοινωνία χωρίς παραδοσιακό τσιγάρο. Ρεαλιστικά, είναι εφικτό κάτι τέτοιο;

Οι μεγάλες αλλαγές στην ανθρωπότητα συντελέστηκαν ξεκινώντας από ένα μεγάλο όραμα. Αυτό, βέβαια, πρέπει να συνοδεύεται από γνώση, το βασικότερο όλων, ρεαλισμό, επενδύσεις, προοδευτική εξέλιξη, προσπάθεια και αφοσίωση. Το ίδιο συμβαίνει και στις δύο αγορές που συζητάμε, εκείνες του αυτοκινήτου και των καπνικών προϊόντων. Είμαι φύσει αισιόδοξος και θεωρώ πως αυτό το μέλλον θα έρθει πιο γρήγορα απ' ό,τι πιστεύουμε σήμερα.

Στην Παπαστράτος προσανατολίζεστε προς ένα νέο τύπο οχημάτων στα εταιρικά αυτοκίνητα;

Βέβαια. Στον στόλο μας, το μεγαλύτερο ποσοστό έχει ήδη αλλάξει. Μέχρι το τέλος του 2022 πάμε με plug-in υβριδικά για προφανείς λόγους. Στη δική μας περίπτωση δεν είναι θέμα κόστους, αλλά αυτονομίας, καθώς δεν υπάρχουν ακόμα οι συνθήκες να προχωρήσουμε σε αμιγώς ηλεκτρικά. Σε κάθε περίπτωση, κάναμε τη μετάβαση και είμαστε έτοιμοι για το επόμενο βήμα.

Οπότε δηλώνετε έτοιμοι να αγκαλιάσετε την ηλεκτροκίνηση, όταν κι εκείνη είναι «έτοιμη» από την πλευρά της.

Φυσικά. Αυτό είναι ένα κομμάτι του συνολικού πλάνου βιώσιμης επιχειρηματικότητας που ανακοινώσαμε πριν ένα χρόνο. Έχουμε θέσει συγκεκριμένους στόχους, επιχειρούμε με βιώσιμο προσανατολισμό και αλλάζουμε, σταδιακά, όλο το επιχειρηματικό μας μοντέλο. Είναι προφανές πως η κατανάλωση ενέργειας είναι μέρος αυτής της προσπάθειας. Μέχρι στιγμής έχουμε κάνει μεγάλη πρόοδο, ενώ, έχουμε μπροστά μας ενέργειες που βρίσκονται στο στάδιο υλοποίησης και σημαντικές ανακοινώσεις όσον αφορά στις εκπομπές ρύπων, με στόχο να μειώσουμε το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα και να φτάσουμε το πολυπόθητο «ουδέτερο».

Πώς αισθάνεσαι την οδήγηση σε ένα τοπίο που απέχει πάρα πολύ από το αστικό περιβάλλον και σε μια διαδρομή που εκτός από όμορφη, είναι και εξαιρετικά απαιτητική;

Είναι απόλαυση. Βρισκόμαστε σε ένα μηχανοκίνητο όχημα, απολαμβάνοντας, παράλληλα, ένα ξεχωριστό φυσικό περιβάλλον. Να πω την αλήθεια, δεν έχω περάσει ξανά από τη συγκεκριμένη διαδρομή, έχω όμως έναν πολύ καλό φίλο, ο οποίος έχει αγωνιστεί σ' αυτή τη διαδρομή στο ράλι ΔΕΘ, και μου είπε πως είναι όντως από τις καλύτερες ειδικές διαδρομές στην Ελλάδα.

Έχεις παρακολουθήσει αγώνες αυτοκινήτων;

Αγώνες ράλι ποτέ, έχω πάει όμως δύο φορές σε αγώνα της Formula 1. Την πρώτη φορά που πήγα ήταν μια εξωπραγματική εμπειρία για μένα. Τα συναισθήματα που σου δημιουργεί, ο θόρυβος, η ταχύτητα, ο τρόπος που αλληλεπιδρά με το κοινό αποτελούν μοναδική εμπειρία.

Δεν έχει και καμία σχέση με αυτό που παρακολουθείς από την τηλεόραση.

Τίποτα, απολύτως καμία σχέση.

Σου αρέσει η οδήγηση, ψάχνεις αφορμές για να βρεθείς πίσω από το τιμόνι ενός αυτοκινήτου, ή είναι κάτι που σε κουράζει και θα προτιμούσες να αποφύγεις;

Είμαι άνθρωπος που ψάχνω τρόπους να βρεθώ κοντά στη φύση, να ταξιδέψω, να δω καινούργια πράγματα, να δημιουργήσω εμπειρίες. Το αυτοκίνητο μου δίνει αυτή τη δυνατότητα, οπότε δεν το βαριέμαι καθόλου. Δεν θα ξυπνήσω το πρωί και θα πω «θέλω να βρεθώ πίσω από το τιμόνι», αλλά θα ψάξω να βρω το μέσο που θα μου δώσει τη δυνατότητα να βρεθώ σε ένα άλλο περιβάλλον, να μιλήσω με ανθρώπους, να έρθω σε επαφή με τη φύση, να ζήσω καινούργιες εμπειρίες.

Θυμάσαι ποιο ήταν το πρώτο σου αυτοκίνητο;

Δε νομίζω ότι ξεχνάει κανένας το πρώτο του αυτοκίνητο. Ήμουν τυχερός που οι γονείς μου μας έδωσαν τη δυνατότητα με τον αδερφό μου, εκείνος 21 εγώ 19 χρόνων, να έχουμε μισό-μισό ένα μεταχειρισμένο Golf. Για εμάς τότε ήταν το καλύτερο αυτοκίνητο.

Το κρατήσατε αρκετά χρόνια;

Το κρατήσαμε 2-3 χρόνια και μετά -βοήθησε και η αγαπημένη μας θεία- βάλαμε λίγα χρήματα κι εγώ και ο αδερφός μου, γιατί δουλεύαμε όσο σπουδάζαμε και πήραμε ένα άλλο Golf, πιο καινούργιο, μαύρο, γυαλιστερό. Δεν τα ξεχνάς αυτά τα πράγματα.

Ποιες είναι οι εντυπώσεις σου από την οδήγηση της i-Pace;

Μπορεί να μην πηγαίνουμε ιδιαίτερα γρήγορα, αλλά το αυτοκίνητο είναι εξαιρετικό στο δρόμο, από άποψη κρατήματος, συμπεριφοράς, τον τρόπο που το ελέγχω με το τιμόνι. Θεωρώ πως είναι πάρα πολύ ευχάριστο, με πολύ ωραία κύλιση και γρήγορο. Δεν μου λείπει κάτι.

Θεωρείς πως πρέπει να αγκαλιάζουμε τις νέες τεχνολογίες όταν εμφανίζονται ή πρέπει να περιμένουμε για να δούμε πώς θα εξελιχθούν;

Το marketing έχει αναπτύξει συγκεκριμένη θεωρία για αυτό. Στις μεγάλες αλλαγές κάποιοι μπαίνουν μέσα στη νέα καινοτομία κατευθείαν, ανεξάρτητα από το πόσο «έτοιμη» είναι. Είναι εκείνοι που αναζητούν συνεχώς το διαφορετικό και θέλουν να πειραματίζονται πρώτοι. Υπάρχουν, επίσης, εκείνοι που στηρίζουν την καινοτομία, σχετικά άμεσα. Όταν, όμως, η ανάπτυξή της, η γνώση πίσω από αυτή, φτάσει σε ένα καλό επίπεδο για να την πιστέψουν. Αυτοί αποτελούν και βασικό συστατικό της επιτυχίας της. Και, στη συνέχεια, υπάρχουν εκείνοι που ακολουθούν. Εγώ ανήκω στη δεύτερη κατηγορία. Θέλω πρώτα να δω ότι κάτι διαφέρει ουσιαστικά, να πιστέψω ότι είναι το μέλλον, και μετά «μπαίνω σε αυτό», το στηρίζω. Αν ξέρουμε, όπως π.χ. στην ηλεκτροκίνηση ότι αυτό είναι το μέλλον, συμμετέχουμε, βοηθάμε κι εμείς, είτε ως καταναλωτές είτε ως επιχειρήσεις, ώστε να προχωρήσουμε όσο γίνεται γρηγορότερα. Οι μεγάλες κατακτήσεις βασίζονται στην καινοτομία και γίνονται συλλογικά.

Από την εμπειρία σου, πόσο μεγάλο είναι το χρονικό διάστημα που απαιτείται από το αγοραστικό κοινό για να κάνει την μετάβαση στο καινούργιο, όταν εμφανίζεται μια νέα τεχνολογία στην αγορά;

Ο κόσμος είναι, συνήθως, επιφυλακτικός. Όμως, η απάντηση εξαρτάται από την κατηγορία του προϊόντος και τη λύση που δίνει. Αυτό που χρειάζεται είναι να υπάρξει προσπάθεια ώστε να κατανοήσουν οι καταναλωτές και οι βασικοί παράγοντες της συγκεκριμένης αγοράς τι αλλάζει και γιατί.

Έχω διαβάσει σε δηλώσεις σου ότι τάσσεσαι ξεκάθαρα υπέρ των νέων τεχνολογιών θεωρώντας ότι μέσω αυτών έρχεται η πρόοδος.

Για εμένα η αποδοχή των νέων τεχνολογιών είναι αυτό που λένε no brainer (σ.σ. κάτι τόσο προφανές, που δεν χρειάζεται να το σκεφτείς ιδιαίτερα). Για ποιον λόγο όμως; Η τεχνολογία συνδέεται, σε μεγάλο βαθμό, με την καινοτομία. Και η καινοτομία δίνει λύσεις στις προκλήσεις της εποχής μας. Άρα, η τεχνολογία είναι απαραίτητη. Παράλληλα, όμως, ο καθένας από εμάς έχει ένα κομμάτι ευθύνης. Οφείλουμε όλοι μαζί να ψάχνουμε τις λύσεις που θα πάνε τον κόσμο παρακάτω, προς το καλύτερο, όπως λέμε στην Παπαστράτος. Να μελετάμε, να ενημερωνόμαστε, να μαθαίνουμε, να αντιλαμβανόμαστε, να κάνουμε τις σωστές επιλογές.

Άρα, τελικά, πόσο μεγάλη πρόκληση και ρίσκο είναι για μια εταιρεία η διαδικασία μετάβασης από την παραγωγή ενός προϊόντος σε κάτι εντελώς διαφορετικό;

Είναι μεγάλη πρόκληση για πάρα πολλούς λόγους, ο βασικότερος εκ των οποίων είναι πως πρέπει να αλλάξεις, καταρχάς, εσύ. Τεράστιες αυτοκινητοβιομηχανίες για τις οποίες συζητάμε, πολύ πετυχημένες, με γραμμές παραγωγής, με εργαζόμενους που έχουν μάθει να λειτουργούν με συγκεκριμένο τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς, τώρα καλούνται να αλλάξουν. Σε πολλές περιπτώσεις χρειάζεται να «ξεμάθουν» όσα ξέρουν και να μάθουν κάτι νέο. Το κρίσιμο, πάντως, είναι να έχεις ξεκάθαρο όραμα και να πιστεύεις σ' αυτό που κάνεις. Ένα ποιοτικό στοιχείο που ακούγεται κάπως ακραίο, είναι να μην έχεις άλλη επιλογή, να μην υπάρχει plan b. Προβλήματα που φαίνονται άλυτα πάντα θα υπάρχουν. Όμως, στην πραγματικότητα δεν είναι άλυτα. Απλώς, παίρνουν πολύ χρόνο και απαιτούν πολλούς πόρους για να ξεπεραστούν.

Ακούγοντάς σε, θα έλεγα ότι είναι αρχή σου το «ναι στο ρίσκο και όχι στην αναμονή και την παθητική στάση». Ισχύει;

100%. Και για εμένα προσωπικά, ρίσκο δεν σημαίνει φόβος. Το ρίσκο είναι μέρος της δουλειάς μας. Στην πραγματικότητα είναι και μέρος της ανθρώπινης ύπαρξης. Δεν μπορείς να μείνεις σε αυτό που είσαι και να πεις θα περάσω μια ήσυχη ζωή. O κόσμος κινείται τόσο γρήγορα που δεν θα είσαι σχετικός πια. Πρέπει να προοδεύεις και να ανοίγεις νέους δρόμους, είτε είναι για τον εαυτό σου, είτε για την κοινωνία στην οποία ζεις, είτε είναι για την επιχείρηση στην οποία βρίσκεσαι. Μπορεί να πει κανείς πως θα ζήσει στη σημερινή εποχή χωρίς να συμμετέχει στις τεχνολογίες, χωρίς να έχει πρόσβαση σε ίντερνετ, χωρίς να αλλάξει τον τρόπο της ζωής του σε ένα μεγάλο βαθμό; Μάλλον, όχι. Άρα, δεν διακινδυνεύω κάτι. Απλώς, αλλάζω. Και αυτή η αλλαγή είναι που μας δυσκολεύει.

Υπάρχει κάποιος άλλος κλάδος της βιομηχανίας ή των επιχειρήσεων που σε ιντριγκάρει για να ασχοληθείς με αυτόν;

Πολλοί. Κυρίως όσοι συνδέονται με την τεχνολογία. Με ιντριγκάρει η τεχνολογία. Και με ιντριγκάρει το γεγονός ότι και εμείς, στην Παπαστράτος, έχουμε μετατραπεί από καπνοβιομηχανία σε εταιρεία τεχνολογίας. Ο δικός μας μετασχηματισμός μού έχει ανοίξει ένα παράθυρο σε αυτόν τον συναρπαστικό κόσμο, με τον οποίο θέλω να συνεχίσω να ασχολούμαι.

Βρίσκεσαι στην ανώτερη θέση μέσα στην εταιρεία Παπαστράτος. Εξακολουθεί να υπάρχει κάποιο κίνητρο για τη συνέχεια, ή αντιθέτως υπάρχει ταβάνι στις προσωπικές φιλοδοξίες; Τι θα μπορούσε να αποτελέσει μια νέα πρόκληση για εσένα;

Δεν υπάρχει ταβάνι, είναι ξεκάθαρο. Πρόκληση είναι η κάθε μέρα. Για να μπορέσεις να ανταποκριθείς στις νέες συνθήκες, πρέπει να γνωρίζεις συνεχώς τον εαυτό σου, να ακούς περισσότερο - πιο προσεχτικά, να διαβάζεις, να κατανοείς. Η γνώση είναι σταθερά αναγκαία. Άρα, η παλιά λογική ότι βρίσκομαι σε μια θέση διευθυντική ή άλλη, έχω μια βαθιά γνώση του αντικειμένου μου κι από εκεί και πέρα μπορώ να λέω στους άλλους τι κάνουν, δεν ισχύει πια, έχει τελειώσει.

Επιστροφή στα αυτοκίνητα. Ανεξαρτήτως του τύπου που θα επιλέξει κανείς, είτε είναι με συμβατικό κινητήρα, είτε ηλεκτρικό, στο τέλος της ημέρας, το πρόβλημα που θα κληθεί να αντιμετωπίσει, είναι η ενέργεια και η διαρκής αύξηση των τιμών τόσο των καυσίμων όσο και του ρεύματος. Πώς βλέπεις να εξελίσσονται τα πράγματα στον τομέα αυτό στο προσεχές διάστημα;

Το πρόβλημα είναι μεγαλύτερο και αφορά στον τρόπο με τον οποίο θα αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της ενέργειας ο πλανήτης συνολικά και η κάθε χώρα ξεχωριστά. Είμαστε σε μια μεταβατική περίοδο, που και τα γεωπολιτικά επηρεάζουν σημαντικά το κόστος της ενέργειας, οπότε δεν μπορούμε να κάνουμε ασφαλείς προβλέψεις. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να επιταχύνουμε στον δρόμο που έχουμε πάρει με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Στην Ελλάδα, μπορούμε να κάνουμε την ενεργειακή μετάβαση που ονειρευόμασταν χρόνια τώρα. Έχουμε κάνει βήματα, αλλά χρειάζεται να κινηθούμε ταχύτερα, ώστε να χαμηλώσουμε το κόστος της ενέργειας, κάτι που δυστυχώς δεν το βλέπω να συμβαίνει μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Ίσως σε 3 με 5, ώστε να γίνει και πιο φτηνή και πιο φιλική προς το περιβάλλον.

Αντί επιλόγου, θα ήθελα το σχόλιο και τις εντυπώσεις σου για τις ώρες που περάσαμε οδηγώντας σε ένα τέτοιο περιβάλλον.

Θα ήθελα να σε ευχαριστήσω γι' αυτές τις ώρες, γιατί μου δόθηκε η δυνατότητα να ονειρευτώ πώς θα ήθελα να είναι το μέλλον. Να κινούμαστε με ένα εξαιρετικό μέσο, όπως ήταν το συγκεκριμένο αυτοκίνητο, με το μικρότερο δυνατό περιβαλλοντικό αποτύπωμα, σε έναν τόπο που μας έδωσε τη δυνατότητα να έρθουμε σε επαφή με το περιβάλλον.

Ένα ευχάριστο διάλειμμα λοιπόν...

Δεν θα το έλεγα διάλειμμα, θα έλεγα μια γεύση από το μέλλον.