Η επιστήμη δείχνει τον δρόμο για τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα

Συνέντευξη στην Ελένη Δελλή για το Βήμα της Κυριακής (αναδημοσίευση)

Καθώς η συζήτηση για τα εναλλακτικά προϊόντα καπνού νικοτίνης βρίσκεται στο προσκήνιο σε ευρωπαϊκό επίπεδο, δύο στελέχη της Παπαστράτος μιλούν για τις επιστημονικές εξελίξεις, τη θέση της Ελλάδας στην πολιτική του καπνίσματος και τις νομοθετικές αλλαγές που αναμένονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Σταυρούλα Νταηλάκη και ο Τάσος Συκάκης απαντούν σε κρίσιμα ερωτήματα γύρω από τα επιστημονικά δεδομένα των νέων προϊόντων και το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο.

Κυρία Νταηλάκη, η εταιρεία σας μιλάει διαρκώς για τη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα μέσω της κυκλοφορίας των εναλλακτικών προϊόντων χωρίς καύση. Πώς διασφαλίζετε ότι τα προϊόντα σας είναι λιγότερο βλαβερά;

«Ο βασικός μοχλός για να διασφαλιστεί αυτό, είναι η επιστήμη, γιατί μόνο μέσω της έρευνας μπορούμε να τεκμηριώσουμε ότι ένα εναλλακτικό προϊόν καπνού είναι στην πραγματικότητα μια λιγότερο επιβλαβής επιλογή έναντι του τσιγάρου.

Ενώ η μακρά σειρά μελετών συνεχίζεται, με τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα έχουμε τεκμηριώσει τον μειωμένο σχηματισμό τοξικών χημικών ουσιών στο αερόλυμα των θερμαινόμενων προϊόντων καπνού σε σχέση με τον καπνό του συμβατικού, καιόμενου τσιγάρου και τη μειωμένη τοξικότητα των ίδιων προϊόντων σε σχέση με αυτό.

Γνωρίζουμε ότι δεν έχουμε όλες τις απαντήσεις για τη μακροπρόθεσμη επίδρασή τους στην υγεία, όμως όλα τα έως τώρα ευρήματα – από μελέτες της εταιρείας μας και ανεξάρτητες έρευνες – κατατείνουν στο ότι τα προϊόντα αυτά αποτελούν μία καλύτερη εναλλακτική επιλογή σε σχέση με το κάπνισμα.

Σε αυτό το συμπέρασμα οδηγούμαστε και από το αποτέλεσμα της αξιολόγησης των διαθέσιμων επιστημονικών δεδομένων από αξιόπιστες ρυθμιστικές Αρχές όπως ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) και η Ελληνική Επιτροπή Αξιολόγησης του βαθμού βλαπτικότητας των νέων προϊόντων καπνού και το υπουργείο Υγείας, οι οποίες έχουν μελετήσει ενδελεχώς τους φακέλους του προϊόντος θερμαινόμενου καπνού ( IQOS) της εταιρείας μας και έχουν βεβαιώσει με τον πλέον επίσημο τρόπο τα παραπάνω. Χώρες με σύγχρονο ρυθμιστικό πλαίσιο, όπως η Ελλάδα και οι ΗΠΑ, έχουν θεσμοθετήσει την αξιολόγηση των επιστημονικών δεδομένων των εναλλακτικών προϊόντων ώστε ο καπνιστής που επιμένει και συνεχίζει το τσιγάρο, να έχει την ευκαιρία να ενημερωθεί σωστά και αξιόπιστα».

Κύριε Συκάκη, πού στέκει η Ελλάδα σήμερα στο θέμα του ελέγχου του καπνού σε σύγκριση – για παράδειγμα – με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες;

«Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρωτοπορία της μάχης ενάντια στο κάπνισμα. Αρχής γενομένης από το 2019 η χώρα εφάρμοσε με συνέπεια ένα προοδευτικό ρυθμιστικό πλαίσιο που, πλάι στις παραδοσιακές πολιτικές της πρόληψης, διακοπής και προστασίας από το παραδοσιακό κάπνισμα, αναγνώρισε και μία τέταρτη, αυτή της μείωσης της βλάβης.

Μία αρχή που ισχύει εδώ και δεκαετίες σε άλλους εθισμούς, εφαρμόζεται και στο κάπνισμα και βασίζεται σε μία απλή συλλογιστική: ότι η Δημόσια Υγεία μόνο όφελος έχει εάν όσοι δεν διακόπτουν το κάπνισμα, στραφούν σε καλύτερα προϊόντα, δυνητικά λιγότερο βλαβερά από το τσιγάρο, εφόσον – κατόπιν αυστηρής επιστημονικής εξέτασης – αποδειχθεί ότι υπάρχουν τέτοια προϊόντα. Και αυτό κάνει η Ελλάδα. Εξετάζει ενδελεχώς αυτά τα νέα προϊόντα με αυστηρά επιστημονικά κριτήρια και πάντα σε σχέση με το συμβατικό τσιγάρο.

Τα αποτελέσματα αυτής της πολιτικής είναι πλέον μετρήσιμα. Σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, η Ελλάδα πέτυχε μείωση καπνίσματος κατά 6 ποσοστιαίες μονάδες από το 2020 ως το 2023, τη δεύτερη καλύτερη επίδοση στην ΕΕ-27, μετά την Τσεχία που εφαρμόζει παρόμοια πολιτική. Δύο χώρες, λοιπόν, με παρόμοια προσέγγιση είναι οι πρωταθλήτριες στη μείωση του καπνίσματος κι αυτό μόνο τυχαίο δεν είναι».

Κυρία Νταηλάκη, τα τελευταία δυο  χρόνια κυκλοφόρησαν κάποια νέα προϊόντα νικοτίνης, που ονομάζονται pouches ή σακουλάκια νικοτίνης. Υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα για αυτά τα προϊόντα ή στοχεύουν να προσελκύσουν τη νέα γενιά;

«Τα pouches νικοτίνης είναι η πιο καινούργια κατηγορία εναλλακτικών προϊόντων χωρίς καύση και κυκλοφόρησαν εδώ και δύο χρόνια στην ελληνική αγορά. Είναι προϊόντα που προορίζονται για χρήση από το στόμα. Η χρήση προϊόντων καπνού από το στόμα αποτελεί παράδοση για κάποιες χώρες όπως η Σουηδία όπου το snus, που είναι σακουλάκια που περιέχουν πραγματικό καπνό, κυκλοφορεί εδώ και δεκαετίες.

Στη Σουηδία λοιπόν, η κυκλοφορία του snus αλλά και των pouches νικοτίνης που εισήχθησαν το 2016, οδήγησαν σε σημαντικό αριθμό ενηλίκων σουηδών καπνιστών να κάνουν τη μετάβαση από το τσιγάρο στη χρήση αυτών των προϊόντων. Η μετάβαση αυτή έχει οδηγήσει τη Σουηδία να κατέχει το χαμηλότερο ποσοστό καπνίσματος στην ΕΕ. Πέραν αυτού όμως, η Σουηδία κατέχει την πρώτη θέση στην ΕΕ για τη χαμηλότερη επίπτωση καρκίνου του πνεύμονα στον ανδρικό πληθυσμό. Αντίθετα, στις Σουηδέζες, οι οποίες έχουν υψηλότερο ποσοστό καπνίσματος γιατί χρησιμοποιούν πολύ λιγότερο το snus, η επίπτωση καρκίνου του πνεύμονα είναι ελαφρώς πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ.

Επιπρόσθετα, πριν από λίγους μήνες, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ενέκρινε την κυκλοφορία των pouches νικοτίνης της εταιρείας μας (εμπορική ονομασία ΖΥΝ), όπου μετά από εκτενή επιστημονική αξιολόγηση κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα προϊόντα αυτά μπορούν να συμβάλουν στην προστασία της δημόσιας υγείας, προσφέροντας μια εναλλακτική λύση μειωμένου κινδύνου για ενήλικες καπνιστές.

Άρα για να απαντήσω στο ερώτημά σας, ναι υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα και το παράδειγμα της Σουηδίας είναι ενδεικτικό για το πώς τα εναλλακτικά προϊόντα μπορούν να συμβάλουν στη μείωση της βλάβης από το κάπνισμα. Απαραίτητη προϋπόθεση για να συμβεί αυτό είναι η ύπαρξη ενός σύγχρονου ρυθμιστικού πλαισίου το οποίο θα εξασφαλίζει την πρόσβαση των ενήλικων καπνιστών σε αυτά, προστατεύοντας παράλληλα τους ανηλίκους από τη χρήση τους».

Κύριε Συκάκη, αναμένονται νομοθετικές εξελίξεις το επόμενο διάστημα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ποιες είναι οι προσδοκίες σας;

 «Πράγματι, επίκειται η αναθεώρηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για τα καπνικά και προϊόντα νικοτίνης. Κατά τη διάρκεια της διαπραγμάτευσης που θα γίνει για τη νέα Οδηγία αναμένεται να ‘’συγκρουστούν” δύο διαφορετικές πολιτικές επιλογές Δημόσιας Υγείας: Η ξεπερασμένη από την πραγματικότητα τιμωρητική πολιτική που βασίζεται σε ιδεοληψίες και θέτει όσους επιμένουν να καπνίζουν στο περιθώριο, με τη σύγχρονη προσέγγιση που βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα, τεκμηρίωση και δίνει καλύτερες επιλογές σε σχέση με το πλέον βλαβερό προϊόν που είναι το τσιγάρο. Η Ελλάδα έχει συνειδητά επιλέξει τον δεύτερο δρόμο από το 2019, δίνοντας χώρο και χρόνο στα νέα προϊόντα και τα αποτελέσματα τη δικαιώνουν. Αποτελεί το "καλό παράδειγμα” στην Ευρώπη και θεωρώ ότι είναι κάτι που η Ελλάδα πρέπει να το αναδείξει και να το υπερασπιστεί και σε ευρωπαϊκό επίπεδο».